Ośrodek Pomocy Społecznej w Pakości

I ZASIŁEK PIELĘGNACYJNY

Zasiłek ten przyznaje się w celu częściowego pokrycia wydatków wynikających z konieczności zapewnienia osobie niepełnosprawnej opieki i pomocy innej osoby w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. 

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:

• niepełnosprawnemu dziecku;
• osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• osobie, która ukończyła 75 lat;
• osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16 roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21 roku życia .

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje w wysokości 215,84 zł miesięcznie.

Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje:

• osobie umieszczonej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie;
• osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. 

Postępowanie w sprawie o przyznanie zasiłku pielęgnacyjnego wszczyna się na podstawie wniosku o ustalenie prawa do zasiłku pielęgnacyjnego. 

II ŚWIADCZENIE PIELĘGNACYJNE

Od 1 stycznia 2024 r. obowiązują nowe przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujące warunki przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego, które wprowadziła ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym. 

Komu przysługuje świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach?

Świadczenie pielęgnacyjne mogą otrzymać osoby, które sprawują opiekę nad osobami z niepełnosprawnościami w wieku do ukończenia przez nie 18. roku życia. 

Nie uległy zmianie rodzaje orzeczeń o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, które są wymagane przy ubieganiu się o świadczenie pielęgnacyjne. 

W związku z tym, od 1 stycznia 2024 r. nadal wymagane jest, aby osoba wymagająca opieki legitymowała się ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (takie orzeczenie zawiera informację w punktach 7 i 8 o treści "wymaga") albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. 

Zmienione przepisy rozszerzają również krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego - od 1 stycznia 2024 r. świadczenie pielęgnacyjne przysługuje następującym opiekunom:

• matce albo ojcu,
• innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. u. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
• opiekunowi faktycznemu dziecka,
• rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego. 

Jedną z najważniejszych wprowadzonych zmian jest możliwość łączenia aktywności zawodowej, bez żadnych ograniczeń, z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego. Oznacza to, że po zmianach, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje rodzicom lub innym ww. kategoriom opiekunów bez jakichkolwiek ograniczeń lub limitów w zakresie podejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej (także w sytuacji gdy opiekun dziecka w wieku do ukończenia 18 r.ż. ma ustalone prawo do własnej emerytury, renty lub innego świadczenia emerytalno-rentowego). 

Podwyższenie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego

Od stycznia 2025 r. świadczenie pielęgnacyjne wynosi 3 287,00 zł. Nowe przepisy przewidują również w przypadku gdy opiekun otrzymujący świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, sprawuje opiekę nad więcej niż jedną osobą (dzieckiem) w wieku do ukończenia 18 r.ż. legitymujacą się odpowiednim ww. orzeczeniem o niepełnosprawności, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego jest podwyższana o 100 % na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka - warunkiem jest złożenie wniosku przez opiekuna o podwyższenie świadczenia pielęgnacyjnego (uwaga: nie dotyczy to dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej oraz dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego).

Świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach i specjalny zasiłek opiekuńczy

Z dniem wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym czyli 1 stycznia 2024 r. zostaje uchylony art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych regulujący zasady przysługiwania specjalnego zasiłku opiekuńczego. Jednakże, na podstawie przepisów przejściowych, specjalny zasiłek opiekuńczy będzie mógł być nadal przyznawany także po 31 grudnia 2023 r. na zasadzie zachowania praw nabytych, które są uregulowane w przepisach przejściowych ustawy o świadczeniu wspierającym. Ochrona praw nabytych będzie również dotyczyć opiekunów, którym przyznano świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2023 r. Zatem osoby, które przed dniem lub po dniu wejścia w życie ustawy o świadczeniu wspierającym nabyły lub nabędą prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r. i za okres co najmniej do dnia 31 grudnia 2023 r., będa uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego, będą mogły zachować prawo do tych świadczeń na zasadzie ochrony praw nabytych na obowiązujących do 31 grudnia 2023 r. dotychczasowych zasadach przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych - jednak nie dłużej niż do końca okresu, na który prawo zostało przyznane. Ww. osoby, zachowują prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., również w przypadku, gdy osobie, nad którą sprawują opiekę zostanie wydane nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności. Warunki zachowania prawa odpowiednio do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego w tym przypadku konieczne będzie złożenie wniosku o nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia, a następnie złożenie wniosku o świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy w terminie 3 miesięcy, licząc od wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo o niepełnosprawności (art. 63 ust. 3 ustawy).

UWAGA: prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie ww. osobom korzystającym z ochrony praw nabytych również po upływie okresu zasiłkowego, na który ten zasiłek został przyznany (czyli także na kolejne okresy zasiłkowe) pod warunkiem, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy (czyli w ciągu 3 miesięcy od dnia 31 października danego roku kalendarzowego).

Świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy przyznane na zasadach dotychczasowych oraz zasiłek dla opiekuna, nie przysługują jeżeli osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego. Czyli, jeśli pełnoletnia osoba z niepełnosprawnością, na którą opiekun pobiera wymienione wcześniej jedno ze świadczeń (na starych zasadach) i nabędzie prawo do świadczenia wspierającego z ZUS, uchyla się prawo do świadczenia. 

W sytuacji, gdy osoba z niepełnosprawnością złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wspierającego konieczne będzie:

• zawieszenie postępowania o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, zasiłku dla opiekuna,
• zawieszenie wypłaty przyznanego już świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, zasiłku dla opiekuna. 

W przypadku gdy ZUS odmówi przyznania świadczenia wspierającego lub pozostawi wniosek bez rozpatrzenia - świadczenia zostaną wypłacone od momentu ich wstrzymania, oczywiście, jeżeli opiekun nadal spełnia warunki określone w przepisach. 

Świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna, wypłacony opiekunowi za okres, za który osoba wymagająca opieki otrzymała świadczenie wspierające, będzie świadczeniem nienależnie pobranym. Do jego zwrotu wraz z odsetkami, zobowiązany będzie opiekun. 

III SPECJALNY ZASIŁEK OPIEKUŃCZY

Przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy - ciąży obowiązek alimentacyjny - czyli pokrewieństwo 1 i 2 stopnia (dzieci-rodzice, wnuki-dziadkowie, rodzeństwo), a także współmałżonkom, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Kwota świadczenia to 620 zł miesięcznie.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę rezygnuje lub nie podejmuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu jej sprawowania. Kryterium dochodowe uprawniające do specjalnego zasiłku opiekuńczego to 764 zł. W celu ustalenia dochodu liczy się łączny dochód dwóch rodzin: rodziny osoby sprawującej opiekę i rodziny osoby wymagającej opieki. 

Specjalny zasiłek opiekuńczy - przebieg pracy zawodowej

W przypadku ubiegania się wnioskodawcy o zgłoszenie do ubezpieczenia emerytalno-rentowego, należy dostarczyć dokumenty potwierdzające okresy składkowe (dokumenty te należy dostarczyć tylko do pierwszego wniosku). Wnioskodawca może jednocześnie ubiegać się o objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym siebie oraz członków swojej rodziny, jeśli nie podlegają oni ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu. 

W celu udokumentowania dochodów rodziny, do wniosku należy dołączyć oświadczenie o dochodach nieopodatkowanych rodziny za rok poprzedni lub jak stanowią przepisy (m.in. alimenty, stypendia, dochody z gospodarstwa rolnego, kwota zwrotu na dziecko). Jeżeli na dzieci w rodzinie są zasądzone alimenty, należy dostarczyć kopię tytułu wykonawczego (oryginał do wglądu). W przypadku, gdy alimenty są egzekwowane przez komornika, należy dostarczyć zaświadczenie tegoż komornika o stanie egzekucji za rok poprzedni. 

Uzyskanie dochodu

W przypadku uzyskania nowego źródła dochodu (np. podjęcia zatrudnienia, uzyskania emerytury lub renty itp.) należy dostarczyć umowę o pracę (lub zaświadczenie o zatrudnieniu na umowę zlecenie/dzieło, decyzję ZUS) oraz dokument potwierdzający wysokość uzyskanego dochodu z miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczęto zatrudnienie. 

Utrata dochodu

Jeżeli ktoś z członków rodziny osiągał dochód wykazany w zaświadczeniu US lub oświadczeniu, a w tej chwili go już nie uzyskuje, należy przedstawić kserokopię świadectwa pracy lub zaświadczenie o formie i okresie zatrudnienia (umowa zlecenie/dzieło) oraz PIT wystawiony przez pracodawcę za poprzedni rok z wysokością  utraconych dochodów (kserokopie+oryginały do wglądu) lub np. zaświadczenie ZUS.

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli:

1. Osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. Osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna. 
2. Osoba sprawująca opiekę sama legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. 
3. Osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu. 
4. Na osobę wymagającą opieki, inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury. 
5. Członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, prawo do specjalnego świadczenia opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłku dla opiekunów.
6. Na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, prawo do specjalnego świadczenia opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłku dla opiekunów. 
7. Na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. 

Specjalny zasiłek opiekuńczy przyznawany jest na okres ważności orzeczenia ale nie dłużej niż do końca okresu zasiłkowego. Każdorazowo przy ustalaniu prawa do tego świadczenia obowiązkowe jest przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, który będzie aktualizowany po sześciu miesiącach (lub każdorazowo w przypadku wystąpienia wątpliwości co do spełniania warunków do przyznania świadczenia).

W przypadku, gdy o świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy ubiegają się rolnicy, małżonkowie rolników lub domownicy, świadczenia te przysługują odpowiednio:

1. rolnikom, w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego;
2. małżonkom rolników lub domownikom, w przypadku zaprzestania prowadzenia przez nich gospodarstwa rolnego albo wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym.